Een egel helpen: handige tips voor het hele jaar

Egels zijn misschien wel een van de bekendste inheemse dieren. Het leven van de kleine dieren is er de afgelopen jaren niet per se makkelijker op geworden. Hier vind je praktische tips om egels het hele jaar door te helpen.

Een egel helpen: hoe zie ik of een egel hulp nodig heeft?

Vaak is het onduidelijk of een egel hulp nodig heeft of in alle rust zijn weg kan vervolgen. Aangezien wilde egels een beschermde diersoort zijn, mogen ze niet zonder geldige reden worden meegenomen. Er zijn echter ook gevallen waarin egels hulp nodig hebben.

Hieronder volgt een aantal voorbeelden waarin egels dringend hulp nodig hebben.

• Egels die bij voortdurende vrieskou of snee rondlopen.
• Een egel die in november minder dan 500 gram weegt.
• Zieke egels herken je in de regel aan het feit dat ze overdag te zien zijn, een apathische indruk maken of er mager uitzien.
• Een gewonde egel
• Ondervoede egels hebben ingevallen zijdes en zien er niet rond, maar langwerpig uit. Ze vertonen zelfs een inkeping achter de kop, wat alleen voorkomt bij ernstig ondervoede egels.
• Ouderloze egelbaby’s: bij baby’s zijn de oren en ogen nog gesloten.

Als je een hulpbehoevende egel vindt, ga dan zo snel mogelijk naar de dierenarts of een opvang voor egels in de buurt. Aangezien de dieren in veel gevallen ook onderkoeld zijn (buik is kouder dan de temperatuur van je hand) wordt het aangeraden om de egel tijdens het vervoer op een warme ondergrond te plaatsen.

Wat kan ik in de herfst voor egels doen?

Egels zijn in de herfst bijzonder actief. Dat is ook niet zo gek. Voor de winter hebben ze namelijk een flinke vetlaag nodig. Maar ook het winterholletje moeten ze gereed maken. Daar heeft de egel natuurlijk nestmateriaal voor nodig. Loof, takjes en dood hout zijn de belangrijkste onderdelen. Een egel is er dus al erg mee geholpen als je niet al het loof en oud hout uit je tuin haalt.

Wil je nog meer doen, dan kun je ook speciale egelhuisjes in je tuin zetten. Bovendien kun je, vooral als ze in de herfst minder eten kunnen vinden, wat voer en drinken neerzetten.

Wat eet een egel?

Egels zijn insecteneters. Ze eten daarom met name insecten, slakken, regenwormen of spinnen. Als een egel de kans krijgt, eet hij ook weleens een kikker of muis.

Wanneer je de egels in je tuin van extra voedsel wilt voorzien kun je het best speciaal egelvoer neerzetten. Als je dit niet in huis hebt kun je ze ook natvoer voor katten of geweekt droogvoer voor katten geven. Anders volstaat ook licht gebraden rundergehakt. Ook eten ze ongekruid en zonder olie gebakken roerei of een gekookt ei.

Water of ongezoete venkel- of kamillethee volstaat voor het drinken. Je mag een egel nooit melk geven, ook niet verdund met water. Groente en fruit zijn eveneens taboe.

Hoe overwinteren egels?

Als de temperatuur daalt tot lager dan 5 graden gaan egels op zoek naar een onderkomen en doen daar hun winterslaap. Dit is meestal in het begin tot het midden van december. Als de temperaturen vanaf medio mei weer hoger zijn dan 10 graden ontwaken de egels uit hun winterslaap.

Tijdens de winterslaap daalt de lichaamstemperatuur van de egel. Ook de hartslag en ademfrequentie worden aanzienlijk trager. Zo blijft het energiegebruik zo laag mogelijk. Een egel in winterslaap eet namelijk niet.

Dit is een ware prestatie van het lichaam van de kleine egel, waarvoor hij een behoorlijk startgewicht nodig heeft. Hij ontwaakt in het voorjaar immers met 20 tot 40% minder gewicht. In principe geldt dat een jonge egel midden november 500 gram (het liefst 600 gram of meer) moet wegen. Anders overleeft hij de winter niet.

Kan ik een hulpbehoevende egel in huis laten overwinteren?

Zieke of te lichte egels moeten natuurlijk op krachten komen en gevoed worden voordat ze in winterslaap gaan. Als de buitentemperaturen al te laag zijn, moet je de egel daarom in huis nemen en de komende tijd een warme plek bieden.

Wanneer je niet zelf voor de egel kunt zorgen, neem dan contact op met een dierenarts of een lokale egelopvang.

Als je voor de egel zorgt, geef hem dan voldoende ruimte (minstens 50x80x50cm). Hiervoor zijn kartonnen dozen of plastic dozen geschikt. Bedek de bodem met een dikke laag kranten. Die vangt de uitwerpselen van de egel op en kan gemakkelijk worden vervangen.

Daarnaast heeft de egel een slaaphuisje nodig dat eveneens gevuld is met stukken krant, keukenpapier en droge bladeren. Zo kan de egel een knus nest bouwen. Natuurlijk mogen ook bakken met voer en water niet ontbreken.

Het maakt niet uit om welke reden de egel nu bij je in huis leeft, de egel moet zijn winterslaap houden. Als het dier geen medicijnen nodig heeft en een gezond gewicht van ca. 600 gram heeft moet je hem helpen een winterslaap te houden.

Hiervoor hebben egels een koele plek van niet meer dan 3 graden en daglicht nodig. Je kunt de egel met zijn onderkomen in de garage of een schuurtje zetten. Geef hem daarvoor echter nog meer vulmateriaal voor zijn slaapplek zodat hij die warm en knus kan maken. Ook aan de onderkant moet het onderkomen geïsoleerd worden met dekens of papier

Geef hem minder voer en het liefst alleen nog maar egelvoer. Als de egel na zes dagen ‘s nachts nog steeds wakker wordt, geef hem dan geen voer meer. Geef het dier echter nog altijd voldoende water.

Een egel helpen: hoe kan ik een egel in de tuin laten overwinteren?

Hiervoor moeten we onderscheid maken tussen gezonde, goed gevoede egels en zieke of ondervoede egels.

Als je gezonde egels een rustige plek voor de winter wilt bieden, is een beschutte plek met bladeren en takken voldoende. De dieren zullen ook blij zijn met een egelhuisje. Als je de egel extra voer geeft, moet je dat vanaf medio november (afhankelijk van de buitentemperatuur) niet meer doen. Anders kan de egel niet in winterslaap vallen die hij dringend nodig heeft.

Als je een egel met succes hebt bij gevoerd en hem in je tuin wilt laten overwinteren, kun je een verblijf voor de winter voor hem maken. Ook hier mag een slaaphuisje met voldoende vulmateriaal niet ontbreken. Daarnaast moet je het verblijf bedekken met een net en in de grond verankeren zodat de egel er niet uit kan.

Egel helpen na de winterslaap

Als de temperatuur eind maart of begin april weer oploopt, komt de egel uit zijn winterslaap. Ze gaan als eerst op zoek naar eten en drinken. Voor egels is het dus bijzonder prettig als je in deze periode water en voer aanbiedt.

Als je een egel in huis hebt of in je tuin laat overwinteren, komt ook het moment waarop je hem buiten uit moet zetten. Geef de egel het liefst voer tot hij weer op het gewicht van voor zijn winterslaap was.

In het beste geval zet je de egel op dezelfde plek uit waar je hem gevonden hebt. Ga hiervoor op een avond als het droog is en breng hem met het slaaphuisje en een voederhuisje naar een veilige plek. De volgende 14 dagen moet je hem nog voorzien van water en voer. Ook het slaaphuisje moet nog even blijven staan. Zo kan de egel er langzaam weer aan wennen in het wild te leven, maar hij heeft momenteel nog een veilige toevluchtsoord.

Hebben egels in de zomer hulp nodig?

Met name in augustus en september worden er veel egelbaby’s geboren. Het zou dan dus zo kunnen zijn dat er een egelnestje in je tuin zit.

De nesten bevinden zich meestal onder bosjes en heggen of in bladerhopen. Soms zit een nest ook onder dekzeil of iets soortgelijks. Laat in de late zomer dergelijke stukken in je tuin daarom met rust.

Heb je per ongeluk toch een egelnest verstoord? Laat dan alles zoals het was en ga zo snel mogelijk weg. Een egelmoeder in stress laat haar jongen anders misschien in de steek.

Een egel helpen: hoe maak ik mijn tuin egelvriendelijk?

Door de toenemende bebouwing in de stad en op het land krijgt de egel steeds minder ruimte. Egels hebben vaak geen toegang tot tuinen. Als dat wel zo is, bevinden zich daarin vaak meerdere bronnen van gevaar. Een egelvriendelijke tuin is dus al een eerste stap in de goede richting. Hieronder volgt een aantal tips voor een egelvriendelijke tuin.

• Maak gaatjes in de heg of muur zodat egels vrije toegang tot jouw tuin hebben.
• Verwijder bladeren en takjes niet geheel uit je tuin of leg het in een veilig hoekje.
• Gebruik geen chemicaliën. Egels eten voornamelijk insecten. Door het gebruik van insecticiden is er minder voedsel over voor egels. Daarnaast krijgen egels de chemicaliën binnen en kunnen zij hieraan sterven. Probeer natuurlijke insecticiden te gebruiken.
• Scherm vijvers of zwembaden af. Egels kunnen verdrinken in vijvers of zwembaden. Daarom is het belangrijk om de juiste maatregelen te treffen. Je kunt bijvoorbeeld met behulp van de houten planken aan de rand ervoor zorgen dat de egel niet in het water kan vallen.
• Kelderschachten, kuilen en ventilatiegaten waar egels in kunnen vallen moet je afschermen of regelmatig controleren.

Gebruik deze tips als je egels een veilige plek in jouw tuin wilt bieden.