Opvoeden van volwassen honden

Hoe vroeger honden vertrouwd raken met de belangrijkste opvoedingsprincipes, hoe minder problemen ze later zullen ontwikkelen in hun omgang met mensen. Zoveel is zeker. Maar wat gebeurt er als de hond deze basistraining niet heeft gehad toen hij nog een puppy was? Kan je volwassen honden nog opvoeden? Hoe voed ik mijn volwassen hond op? We laten je zien waar je op moet letten bij het opvoeden van je volwassen hond en welke zeven oefeningen je met hem moet doen.

Heb je net een puppy geadopteerd? Lees ook ons artikel over de opvoeding van puppy’s

Honden leren een leven lang

Het goede nieuws: honden leren een leven lang. Ze houden – net als wij mensen – nooit op met leren. Volwassenen honden zijn wel degelijk in staat om commando’s, regels en bepaalde gedragingen aan te leren – tegelijkertijd kunnen ze op hogere leeftijd ook nog ongewenste gedragspatronen aanleren. Het opvoeden stopt in principe nooit. De beste basistraining heeft tenslotte geen zin als je de puberende hond later uit gemakzucht alles toestaat. Aangeleerde commando’s moeten dan ook een leven lang worden gehandhaafd. Een duidelijke ‘blijf’ mag later niet veranderen in een twijfelachtige ‘wacht nou even’.

Opvoeden van volwassen honden: Voordelen

Jonge honden leren – net als kinderen – een stuk sneller. Ze zijn makkelijker te ‘vormen’ omdat ze uitermate nieuwsgierig zijn, veel dingen spelenderwijs leren en onbevooroordeeld omgaan met de wereld rondom. Dit geldt ook voor de opvoeding van puppy’s. Ook puppy’s moeten eerst hun basisgedrag aangeleerd krijgen – geen enkele hond wordt zindelijk geboren en geen enkele puppy zal meubels en schoenen met rust laten als hij nog nooit een duidelijk ‘nee’ heeft gehoord. De training en socialisatie van een puppy neemt doorgaans meer tijd in beslag dan wanneer je volwassen honden traint, die meestal al gewend zijn om met mensen samen te leven.

Dit betekent dat het trainen van een volwassen hond ook voordelen kan bieden. Oudere honden gedragen zich meestal rustiger en evenwichtiger dan jonge honden. Ze zijn zindelijk, kunnen over het algemeen alleen worden gelaten en zijn al gewend aan een min of meer vast dagritme van slapen, eten en wandelen. Met een volwassen hond kan je al langere wandelingen maken en hij heeft ook minder pauzes nodig tijdens de oefeningen dan speelse puppy’s, die snel overrompeld kunnen raken.

Welke problemen kunnen zich voordoen bij het opvoeden van volwassen honden?

Als je volwassen honden wilt opvoeden, kan dit ook nadelen hebben. Het nadeel is dat een bepaald gedrag zich vaak al gedurende maanden of jaren voordoet. Als een bepaald gedragspatroon plots niet meer gewenst is, reageren een hond koppig en onzeker. Eenmaal aangeleerd gedrag veranderen vergt veel van de volwassen hond en daarom ook heel veel consistentie en vooral geduld van het baasje. De vraag is dus niet of volwassen honden nog kunnen worden getraind, maar eerder wanneer ze het geleerde op langere termijn zullen toepassen. Een oudere hond kan dus net zo goed worden opgevoed als een jonge hond – het vraagt alleen wat meer tijd.

Wat te doen bij ernstige gedragsproblemen?

Als je honden wilt opvoeden die al ernstige gedragsproblemen hebben ontwikkeld, heb je heel veel geduld nodig. Voordat je ‘de strijd aangaat’ met het ongewenste gedrag door middel van een doelgerichte training, moet je eerst op zoek gaan naar de oorzaak. Waarom bijt mijn hond alles stuk? Waarom reageert hij agressief? Waarom stopt hij niet met blaffen? Achter de bijtgewoonte en het destructieve gedrag van sommige honden gaan meestal ernstige psychische storingen schuil, die niet alleen door traumatische ervaringen of chronische pijn kunnen worden veroorzaakt, maar ook door aanhoudende stress, isolatie of een gebrek aan lichamelijke en mentale activiteit. Hoe beter je de oorzaken achter het gedrag van je hond kent, hoe gerichter en beter de training van je volwassen hond kan verlopen. Met name onervaren hondenbezitters moeten in dit soort situaties beslist de hulp van een expert inroepen. Maar zelfs voor hondenliefhebbers die al ervaring hebben met honden, kan het zinvol zijn om met een hondentrainer in gesprek te gaan of een hondenschool te bezoeken.

Wat maakt deel uit van de basisopvoeding bij een hond?

Er zijn bepaalde regels nodig om honden en mensen de mogelijkheid te geven om goed te kunnen samenleven. Geen enkel ander dier leeft zo hecht samen met mensen en geen enkel ander dier is meer ‘vermenselijkt’ dan de hond. Daarbij wordt vaak over het hoofd gezien dat de hond afstamt van de wolf en net als de wolf een zekere orde in zijn ‘roedel’ verwacht, die hem veiligheid en oriëntatie biedt. Honden hebben duidelijke regels nodig die consequent worden nageleefd. Iedere uitzondering op deze regels maakt hem onzeker en zet met name zelfverzekerde rassen ertoe aan om zelf de leiding te nemen.

Om conflicten te vermijden, moet je hond bepaalde basiscommando’s zoals ‘zit’, ‘plaats’, ‘af’, ‘voet’ en ‘blijf’ onder de knie hebben. Hij mag niet zomaar even de straat oprennen als je ‘zit’ roept, hij mag niet zomaar op wandel over de parkeerplaats van de supermarkt als je ‚blijf’ hebt gezegd en hij mag niet achter het konijn of de hond van de buren gaan hollen als je ‘voet‘ als commando hebt gegeven. De volgende oefeningen vormen een basiskader dat je hond zich eigen moet maken en zullen niet alleen jouw leven, maar ook dat van je hond en de mensen om je heen een stuk makkelijker maken.

De juiste training voor volwassen honden

Het maakt weinig uit of je hond nog puppy is of een volwassen hond die geen training heeft gehad. Het is echter wel belangrijk om rekening te houden met de leeftijd van de hond wanneer je hem traint. Hoewel het speelinstinct van een puppy goed kan worden ingezet en leer- en oefenfases vrij kort moeten worden gehouden, hebben meer ervaren honden vaak meer prikkels en uitdagingen nodig om bereidwillig nieuwe dingen te leren. Volwassen honden hebben al vastgelegde voorkeuren ontwikkeld. Hoe beter je je hond kent, hoe beter je zijn karakter kunt gebruiken voor je training. Het opvoeden van honden werkt het beste door positieve versterking. Als je weet wat je hond lekker vindt, kun je hem daarmee belonen zodra hij het gewenste gedrag vertoont. Je hoeft hem overigens niet altijd een snoepje te geven, je kunt hem ook aaien, een complimentje geven, een hondenspeeltje geven of een stok of bal laten apporteren.

De zeven belangrijkste oefeningen in één oogopslag

• Aan de lijn lopen

Honden moeten vanaf het begin leren lopen aan een ontspannen lijn. Hij moet leren om mensen en andere dieren te negeren als hij aan de lijn wandelt en mag je niet in een bepaalde richting ‘trekken’. Als een volwassen hond eenmaal heeft geleerd dat het snel vooruit gaat als hij alleen maar hard genoeg aan de lijn trekt, zal hij dit steeds weer doen. Gelukkig kun je het hem met een beetje kennis, veel geduld en standvastigheid weer afleren. Om je hond te helpen het aangeleerde gedragspatroon los te laten, kan het helpen om eerst de situatie te veranderen. Als je hem voorheen bijv. altijd een halsband omdeed, doe je hem vanaf nu een tuigje om. Als hij met beide varianten blijft trekken en het geen zin heeft om van tuigje naar halsband over te schakelen of andersom, kun je hem ook een halsdoekje ombinden en daar de lijn aan vastmaken. Je hond moet deze verandering naar iets ‘nieuws’ bewust opmerken door hem zijn nieuwe ‘wandelaccessoires’ te laten zien en hem er uitgebreid aan te laten snuffelen. Zo zal hij sneller bereid zijn om zich open te stellen voor iets nieuws.

Lees meer over Aan de lijn lopen.

Blijf staan als je hond trekt

Als je aan een wandeling begint en je hond meteen aan de lijn trekt, blijf je staan. Ga pas verder als je hond weer dichterbij komt en de lijn weer ontspannen hangt. Zodra hij weer begint te trekken, blijf je opnieuw staan. Volg dit patroon consequent. Als je hond stevig aan de lijn trekt en je hem maar met moeite kunt tegenhouden omdat hij kost wat kost verder wil, nodig hem dan uit om naar je toe te komen met behulp van geluidssignalen of lichaamstaal. Een andere goede oefening is om een traktatie of een felbegeerd hondenspeeltje op je wandelpad te leggen. Doe dit op een afstand (ongeveer 20 meter) en zorg dat het duidelijk zichtbaar is. Je hond zal er waarschijnlijk meteen naartoe willen gaan. Je moet hem echter tegenhouden en hem het bevel geven om naar je toe te komen. Zodra hij zich omdraait, doe je een paar stappen achteruit en laat je hem zien dat hij alleen in jouw richting verder mag gaan. Pas als hij erin slaagt om aan een ontspannen lijn naast je te staan, ga je dichter bij het voorwerp dat hij zo graag wil hebben. Hij krijgt zijn beloning pas als hij heeft geleerd zichzelf onder controle te houden en aan jouw tempo mee te wandelen.

• Commando „zit“

Na een paar keer oefenen zal je hond gaan zitten na het woord ‘zit’ – voordat je hem ertoe dwingt met een snoepje. Bij het oefenen om je hond wat langer te laten zitten, kun je de tijd tot hij zijn snoepje krijgt wat langer maken. Het oefenen van het ‘zit’-commando kun je gemakkelijk integreren in je dagelijkse leven: met en zonder lijn, bij de bakker of bij ieder stoplicht.

• Commando „lig“

In tegenstelling tot het commando ‘zit,’ wil je dat je hond gaat liggen bij het commando ‘lig’. Als hij ligt, raken zijn achterste en beide ellebogen de grond. Je bereikt deze positie door het snoepje direct voor de neus van je hond in het commando ‘zit’ te houden en het snoepje vanaf daar langzaam voor zijn ogen naar de grond te brengen. Houd het snoepje zo dicht mogelijk boven de grond. Om het gewenste snoepje te pakken te krijgen, zal je hond eerst met zijn snuit naar beneden gaan. Beweeg je hand vervolgens langzaam over de grond, maar weg van de neus. Je hond zal je hand volgen totdat hij uiteindelijk ‘gedwongen’ wordt op zijn plek te gaan liggen. Zeg vervolgens het commando ‘lig’ en geef hem zijn beloning.

Voordat hij vanzelf opstaat, moet hij eerst ‘zit’ van je horen. Zodra je hond zit, kun je de oefening herhalen of beëindigen. Om het commando ‘lig’ te oefenen, zijn er vele mogelijke situaties, bijv. op café, bij de bushalte, tijdens een gesprek met de buren of in het restaurant. Ook hier is het belangrijk om de juiste timing te herkennen: hoe vermoeider je hond is, hoe meer hij ook bereid zal zijn om te gaan liggen. Het is daarom verstandig om het commando ‘lig’ te oefenen na een lange wandeling en niet daarvoor, wanneer je hond nog vol energie loopt rond te hollen.

Wolf of Wilderness Snack – Wild Bites 180 g

• Graanvrije snacks
• Slechts 1 dierlijke eiwitbron
• Met wilde kruiden

• Commando „Hier“

Als je hond het commando ‘hier’ hoort (of een typerend fluitsignaal), moet hij onmiddellijk en snel, maar ook vrijwillig naar je toe komen. Volwassen honden die nog niet hebben geleerd om op een commando te reageren, mogen in eerste instantie niet vrij rondlopen en moeten aan de lijn.

Stap 1: Oefenen in huis

Oefen daarom eerst in huis, bij voorkeur rond het tijdstip van de maaltijd. Voor deze oefening heb je een tweede vertrouwenspersoon nodig die de hond vasthoudt terwijl jij het voer op een afstandje voor hem klaarmaakt. Je hond moet je kunnen zien terwijl je bezig bent. Zodra je het commando ‘hier’ roept, laat de tweede persoon de hond los. Als je hond bij je komt, geef je hem uitgebreid complimentjes en zet je de voerbak op de grond.  Als je het gevoel hebt dat je hond het commando in verband brengt met zijn maaltijd en het dus heeft begrepen, kun je hem ook los van de maaltijd beginnen roepen met een duidelijke ‘hier’. Je blijft echter wel met hem in huis voor deze oefening. Als je hond nu meteen naar je toe komt, beloon hem dan met een snoepje en toon hem duidelijk dat je erg blij bent dat hij naar je toe komt. Om het nog aantrekkelijker te maken, kun je de oefening ook in een omheinde tuin uitproberen.

 Stap 2: Oefenen tijdens een wandeling

Pas als je hond betrouwbaar naar je toe komt, kun je hem tijdens een wandeling losmaken van de lijn en de oefening tijdens je wandeling doen. Om te beginnen kies je best een afgelegen plek waar je geen andere honden tegenkomt die je hond kunnen afleiden. Je kunt deze oefening ook heel vroeg in de ochtend of heel laat in de avond doen als het rustiger is op straat of in het park. Geef je hond alleen het commando ‘hier’ als je er zeker van bent dat hij het ook opvolgt. Als je een andere hond ziet, neem je hem eerst weer aan de lijn en doe je de oefening pas opnieuw als de andere hond uit het zicht is.

Het is overigens verstandig om het commando ‘hier’ in combinatie met de naam van je hond te oefenen. De ervaring leert dat baasjes hun hond eerder bij naam zullen roepen in stressvolle situaties.

• Commando „voet“

In druk verkeer, op voetpaden met veel mensen of bij het tegenkomen van andere honden, is het handig als je erop kunt vertrouwen dat je hond bij je ‘voet’ loopt. Dit betekent dat hij dicht bij een bepaalde kant van je been blijft als je het commando ‘voet’ geeft – ongeacht of je langzaam of snel loopt, recht vooruit, naar rechts of stopt. Normaal gesproken loop je met een hond aan je rechterkant, maar je kunt hem ook aan je linkerkant laten wennen als je dat liever doet. Het is belangrijk dat je bij één en dezelfde kant blijft. Je begint de oefening door je hond met een snack in de hand te laten zien waar je hem wilt hebben als je ‘voet’ zegt. Zodra hij de juiste positie heeft ingenomen, geef je het juiste commando.

Houd de snack in je hand en laat je hond er tegelijkertijd aan likken terwijl je aan de slag gaat. Als extra visueel signaal moet je af en toe met dezelfde hand op je dij slaan. Na een paar meter geef je het commando ‘zit’ en beloon je hem met een snoepje. Maak de oefening moeilijker door steeds meer bochten te maken en van richting te veranderen. Beweeg het snoepje ook altijd langzaam weg van zijn snuit. Dit doe je bijv. door het snoepje in je zak te stoppen en door te gaan met het oefenen van het wandelen bij ‘voet’. Soms loop je langzamer, soms een beetje sneller, soms naar rechts, soms naar links, soms vooruit, soms achteruit. Je herhaalt van tijd tot tijd het ‘voet’-commando en het bijbehorende visuele signaal. Pas als je hond betrouwbaar aan je zijde blijft, kun je de oefening zonder lijn uitvoeren. Als je hond na het losmaken van de lijn van je zijde wijkt, trek hem dan niet terug aan zijn halsband, maar leg hem rustig weer aan de lijn en herhaal de training opnieuw met de lijn.

• Commando „af“

Bij het commando ‘af’ mag je hond een bepaald iets niet doen of moet hij een bepaald voorwerp met rust laten. Als je hond bijv. zijn zinnen heeft gezet op een schoen of in het speelgoed van je kinderen heeft zitten ‘bijten’, moet je hem een duidelijk ‘af’-commando geven om hem te laten weten dat je niet wilt dat hij dit doet.

• Commando „blijf“

Honden moeten leren op een bepaalde plek te blijven zitten of liggen. Of het nu voor de deuren van de supermarkt is, als de deurbel gaat of als er een bezoeker langskomt die bang is voor honden: je hond moet luisteren naar je commando ‘zit en blijf’. Hiervoor moet hij eerst het commando ‘zit’ en/of ‘plaats’ goed kennen. Als je hond op jouw commando rustig naast je kan staan of liggen, kun je beginnen met de oefening ‘blijf’.

 Zo oefen je ‘zit’ of ‘plaats’

Geef je hond een signaal (wijs bijv. met je vlakke hand naar de grond) en zeg duidelijk ‘blijf’. Ga nu voor je hond staan en ga alleen zo ver van je hond af staan dat de lijn losjes tussen jullie in hangt. Blijf even staan en ga vervolgens terug naar je hond. Als je hond op zijn plek blijft zitten, geef je hem uitdrukkelijk een complimentje. Als je je hond beloont met een snack, mag hij deze alleen krijgen als hij op het moment dat je terugkomt zit of ligt. Zelfs als hij trouw heeft gewacht en op het laatste moment toch opspringt, beloon je hem niet. Als je hem de snack geeft, zal hij dat niet in verband brengen met ‘blijven’, maar met ‘opspringen’. Je kunt de oefening in het begin met een langere lijn en later zonder lijn oefenen. Daarnaast moet je de duur van het ‘blijven staan’ langzaam maar zeker verlengen.

Is het de moeite waard om naar de hondenschool te gaan?

Het oefenen van de hier beschreven commando’s kost niet alleen veel tijd, je hebt er ook een flink stukje discipline voor nodig. Met name bij het trainen van volwassen honden die verkeerd gedrag al hebben aangeleerd, heeft het baasje consistentie, tact en bovenal geduld en doorzettingsvermogen nodig. Laat je niet ontmoedigen als het niet meteen lukt. Het duurt een tijdje voordat een hond instemt met dit alternatieve gedrag en begrijpt dat het de moeite waard is om naar je commando te luisteren. Door regelmatig naar een hondenschool te gaan, kunnen honden ook extra worden gemotiveerd. Met name wanneer je voor het eerst een hond hebt, is praten met hondenexperts en andere hondenbezitters vaak bijzonder leerzaam. Het maakt niet uit hoeveel informatie je leest – uiteindelijk moet je datgene wat je hebt gelezen ook echt in de praktijk gaan toepassen. Het idee van de hondenschool moet bij jou en je hond passen. De groepen mogen echter niet al te groot zijn, zodat de trainer intensieve aandacht kan besteden aan elke individuele hond (en eigenaar) en alle vragen kan beantwoorden.

We wensen jou en je hond veel succes op jullie leerrijke avontuur samen!

Voorstelde producten van de redactie van zooplus.

De producten in deze box zijn voorstellen van de redactie. Accessoires in de zooplus online dierenwinkel zijn geen reclame van de genoemde merken.