Atopische dermatitis bij de hond wordt ook wel contactdermatitis en omgevingsallergie genoemd. Het gaat om een chronische ontsteking van de huid (dermatitis), die door contact met bepaalde allergenen (allergie-veroorzakende eiwitten) ontstaat. De allergische ziekte treedt meestal al op vroege leeftijd op, tussen ongeveer 8 maanden en 3 jaar.
Oorzaken
Bij honden kan een atopische dermatitis deels door voer alsook door verschillende omgevingsinvloeden uitgelokt worden. Afhankelijk van het allergeen dat leidt tot de ziekte kunnen de problemen seizoensgebonden (bijv. bij grassen) zijn. In sommige gevallen heeft je hond er het hele jaar last van (bijv. bij voerallergieën). De onderstaande allergenen behoren tot de meest voorkomende oorzaken bij een atopische dermatitis bij de hond.
- Grassen, pollen en schimmels;
- Parasieten: vlooien, huisstofmijt;
- Voer.
Waarom een hond juist op deze allergenen allergisch reageert, is nog niet geheel verklaard. Er wordt echter ervanuit gegaan dat factoren zoals genen of te veel hygiëne een grote rol spelen. Het laatste wordt gebaseerd op het feit dat het immuunsysteem van betroffen honden op nieuwe en verder ongevaarlijke omgevingsinvloeden reageert. In het middelpunt van de allergische reactie staat altijd een allergeen (eiwit). Bij contact veroorzaakt dit een onmiddellijke reactie. Hierbij produceren bepaalde cellen van het immuunsysteem (T-helpercellen) meer antilichamen (immunoglobuline E, IgE). Als deze zich aan de allergenen binden, wordt er massaal histamine afgegeven. Dit leidt tot allergische symptomen, zoals roodheid, jeuk en zwelling. Het gaat hier dus om een overgevoeligheidsreactie.
Diagnostiek
De diagnose van een atopische dermatitis bij de hond geschiedt aan de hand van uitsluitingsdiagnostiek. Om de oorzaken van de allergie beter te begrenzen, wordt de eigenaar eerst grondig ondervraagd (anamnese) door de dierenarts. Treden de symptomen bijvoorbeeld vooral in de zomer op, zou dit een teken voor een door pollen veroorzaakte atopische dermatitis kunnen zijn.
Naast de eigenlijke allergische reactie kan een atopische dermatitis bij honden verergeren door een bacteriële secundaire infectie. Door het likken aan huidgebieden dringen bacteriën en schimmels makkelijker de huid binnen en kunnen deels tot een etterend verloop leiden. Daarbij spelen vooral bacteriën en schimmels bij de normale huidflora van de hond een rol, zoals bijvoorbeeld streptokokken of malassezia.
Atopische dermatitis bij de hond: symptomen
De atopische dermatitis van de hond kan afhankelijk van de oorzaak gedurende het hele jaar of bepaalde seizoenen optreden. Deze ziekte verloopt normaal gesproken met vlagen. Onder de meest betroffen plekken op de huid vallen de voorpoten (in het bijzonder tussen de tenen). Ook de punten van de oren en de lippen, het bindvlies, het begin van de hals en de onderkant van de buik zijn vaak aangedaan. De ernst is sterk afhankelijk van de hevigheid van de allergische reactie en de manier van contact. De betroffen huidplekken vertonen daardoor deels verschillende ziektebeelden.
- Jeuk: knabbelen, likken en krabben aan de betroffen plekken op het lichaam
- Kaalheid (alopecia) en mogelijk huidlaesies
- Ontstekende huidgebieden: roodheid, meer warmte, pijn, mogelijk wondsecreet
- Bindvliesontsteking (conjunctivitis) en ontsteking van de lippen (cheilitis).
Als de dierenarts alle belangrijke informatie van de hondenbezitter heeft ervaren, volgt na de anamnese het algemene klinische onderzoek. Parameters zoals het algemene welzijn, de lichaamstemperatuur of de ademhaling, helpen bij de interpretatie van het algemene welzijn van de hond. Dit is in sommige gevallen een belangrijke vereiste voor een verdere diagnostiek.
Eliminatiedieet
Is de hond in een goede algemene toestand, dan kan na een algemeen klinisch onderzoek het gespecialiseerde onderzoek geschieden. Om een door voer veroorzaakte atopische dermatitis te onderscheiden van dermatitis door omgevingsinvloeden, kan een zogenoemd eliminatiedieet ingevoerd worden. Hierbij moet je hond gedurende meerdere weken van zijn bekende voer afzien. Als de symptomen verbeteren, is dit een aanwijzing voor een allergie veroorzaakt door voedingsmiddelen. Om het vermoeden echter te bevestigen, kan de hond opnieuw met het oude voer gevoerd worden. Als hij dan opnieuw allergische reacties vertoont, kan er worden uitgegaan van een door voeding veroorzaakte atopische dermatitis.
Mocht deze test echter negatief zijn, kan de dierenarts het gehalte immuunglobuline E in het bloed of in de huid (intradermaaltest) meten om een omgevingsafhankelijke atopische dermatitis vast te stellen. Ook gezonde honden hebben echter IgE in hun bloed en de huid. De resultaten van beide tests zijn dus niet altijd waarheidsgetrouw.
Behandeling
De behandeling van een atopische dermatitis bij de hond is gericht op de oorzaak en hevigheid van de ziekte.
- Allergieënvermijding: bijv. langdurig selectief voeren (bijv. commercieel dieetvoer of individueel bereid voer).
- Medicijnen tegen allergische reacties: antihistaminica
- Behandeling van de secundaire infectie: antibiotica of antimyotica
- Behandeling van de symptomen: door ontstekingsremmers (shampoos, tabletten, zalven), glucocorticoïden (cortison) onder toezicht van de dierenarts. Ook atopica (deactiveert de immuuncellen), vitaminepreparaten, topische calcine-urineremmers (bijv. tacrolismus, ontstekingsremmend en immunosuppressief) bieden uitkomst.
Opmerking: door een geschikt dieetvoer te kiezen kun je de natuurlijke lichamelijke functies van jouw huisdier ondersteunen. Let echter wel dat dieetvoer geen ziektes kan voorkomen noch genezen. Win altijd het advies van jouw dierenarts in over het juiste dieetvoer voor jouw huisdier. Op zooplus kun speciale dieetvoeding vinden.
Is het vermijden van allergenen niet mogelijk, dan kan een desensibilisatie gedaan worden. Hierbij gaat het om een allergenen specifieke immuuntherapie (ASIT), waarbij de hond individueel geproduceerde allergenen onder de huid geïnjecteerd krijgt. Aan het begin van de behandeling wordt een lage dosis gegeven. Die wordt in de loop van de behandeling verhoogd tot een levenslange onderhoudsdosis. Als de dosis verlaagd wordt of de behandeling geheel gestopt wordt gaat de hond meestal weer achteruit.
Prognose
Aangezien het immuunsysteem een zeer goed geheugen heeft, gaat het bij een atopische dermatitis om een ongeneselijke ziekte. Ter behoud van de levenskwaliteit van je hond zijn een levenslange behandeling en een goede samenwerking met je dierenarts zeer belangrijk.
Voorkomen
Allergieën treden in de meeste gevallen met sprongen en zonder waarschuwing op, waardoor er geen werkzame manier van voorkomen is. Als de oorzaak van de ziekte echter al bekend is, kunnen verdere sprongen door bovengenoemde behandelingsmaatregelen beperkt worden.
