Grijze staar bij honden

Grijze staar of cataract is de vertroebeling van de ooglens als gevolg van pathologische veranderingen. De naam is afgeleid van het grijzige uiterlijk van het oog. De laatste fase wordt beschreven als sneeuwwit. In dit artikel vind je informatie over de oorzaken, preventie en behandeling van grijze staar bij honden.

De lens van het oog bevindt zich tussen de achterste oogkamer en het glasachtig lichaam. Het bestaat uit een voorste en achterste lenskapsel, een schors en een lenskern.

Om te kunnen zien, is er een transparante lens nodig. Deze transparantie ontstaat door een dicht vezelverloop van de schors en de kern. Of en in welke mate het gezichtsvermogen wordt aangetast, hangt af van de veranderingen in het vezelverloop en de ernst van de lensopaciteit. Er wordt een strikt onderscheid gemaakt tussen grijze staar en milde leeftijdsgebonden lensopaciteit (nucleaire sclerose), die slechts in enkele gevallen gepaard gaat met blindheid van de hond.

Oorzaken

Allereerst bespreken we het verschil tussen aangeboren en verworven staar.

Aangeboren staar bij honden

De erfelijke staar (HC) wordt recessief geërfd en betreft dan meestal beide ogen. Dit komt in het bijzonder voor bij rassen zoals de Labrador Retriever, Golden Retriever, Husky, Schnauzer en Afghaanse Windhond.

Een andere aangeboren oogziekte is progressieve retina atrofie (PRA), die bij alle hondenrassen kan voorkomen en een regressie van het netvlies veroorzaakt. In de loop van deze complexe ziekte kan ook staar optreden.

Verworven staar bij honden

Dit is de meest voorkomende vorm van cataract en treedt op zonder een onderliggende ziekte als gevolg van leeftijd (primaire cataract) of oogziekten (secundaire cataract).

Het betreft hier onder andere ziekten zoals een oogontsteking (uveïtis), verwondingen en misvormingen van oogstructuren zoals het netvlies, of systemische ziekten zoals diabetes mellitus (suikerziekte). Tot 60% van de honden die lijden aan diabetes mellitus krijgen een cataract (staar) die meestal aan beide ogen voorkomt. Het komt veel minder voor dat vergiftiging en externe prikkels, zoals straling, tot de ziekte leiden.

Hoe ontstaat de vertroebeling?

1. Pathologische opname van water (diabetes mellitus (suikerziekte) leidt tot een opslag van suiker in de lens. Daarbij stroomt er meer water in het weefsel als gevolg van een verhoogde druk).
2. De normaal gesproken dicht naast elkaar liggende vezels worden uit elkaar geduwd en zorgen ervoor dat de lensstructuren opzwellen.

Symptomen

Een cataract manifesteert zich door de typische uiterlijke kenmerken. Dit zijn de grijze lensopaciteit van een of beide ogen, en ook het gebrek aan zicht. Staar is een progressieve ziekte en kan zich gedurende enkele maanden en jaren ontwikkelen. Daarom wordt het in verschillende stadia ingedeeld. In de beginfase manifesteert cataract zich door kleine plekjes met een beetje lensopaciteit, die steeds groter worden.

Als de situatie verder verslechtert en het netvlies van het oog niet meer zichtbaar is, is er sprake van een rijpe (volwassen) cataract. In dit stadium is de hond grotendeels blind.

Als de ziekte zich blijft ontwikkelen, komt de ooglens los en treedt er dus een ernstige oogontsteking op. Deze fase wordt een overrijpe (hyperrijpe) cataract genoemd en gaat soms gepaard met een lichte vergeling van de lens. Ontsteking van het netvlies en het straalvormige lichaam (uveïtis) kan zeer pijnlijk zijn en leidt tot roodheid en zwelling van het oog.

In het progressieve proces kan de lens verschuiven (lensluxatie). Zo ontstaat groene staar (glaucoom). De hond heeft dan veel pijn en moet zo snel mogelijk door een dierenarts worden behandeld.

Doordat het zicht van de hond dan vaak is beperkt of de hond zelfs helemaal niets meer kan zien, is hij meer gedesoriënteerd. Hij beweegt minder en botst tegen objecten en mensen aan. Als slechts één oog is aangetast, kunnen sommige honden de ziekte compenseren via het gezonde oog.

Als de cataract wordt veroorzaakt door een systemische ziekte zoals diabetes mellitus (suikerziekte), kunnen ook symptomen optreden zoals meer drinken, meer plassen en meer trek in eten.

© Sebastian / stock.adobe.com

Diagnose

Als je vermoedt dat je hond staar heeft, aarzel dan niet te lang en laat hem door je dierenarts onderzoeken. De dierenarts zal je vragen of je de afgelopen tijd gedragsveranderingen of andere opvallende zaken bij je hond hebt opgemerkt. Na een daaropvolgend algemeen onderzoek, dat mogelijke onderliggende ziekten zoals diabetes mellitus uitsluit, volgt er een speciaal oogonderzoek. Eerst kijkt de dierenarts naar de algemene bewegingen, maar ook naar het uitwendige oog van de hond. Daarna kunnen verdere tests worden uitgevoerd om een mogelijke visuele beperking op te sporen.

Dit wordt gevolgd door een nauwkeurig onderzoek van de binnenste oogstructuren. Dit kan alleen worden gedaan na verwijding van de pupil. Daarom zijn speciale oogdruppels nodig voor het onderzoek.

De volgende medische hulpmiddelen helpen bij de diagnose:

• De dierenarts kan de vertroebeling van de lens met een spleetlamp nauwkeuriger bepalen.
• Met een speciaal echoapparaat kan je dierenarts de gezondheidstoestand van de lens en andere oogstructuren nauwkeuriger beoordelen.
• Elektroretinografie (ERG) geeft ook informatie over bestaande schade aan het netvlies.

Grijze staar bij honden behandelen

Vanwege het progressieve verloop kan cataract niet worden genezen door een behandeling met medicijnen. Chirurgische verwijdering van de lens is de enige behandelingsmogelijkheid om pijnlijke gevolgen te voorkomen. Hiervoor moet de hond in een goede algemene conditie zijn, omdat hier algemene anesthesie voor nodig is. Na een cataractoperatie wordt er gedurende enkele dagen postoperatieve wondhygiëne uitgevoerd. Ondanks een succesvolle operatie moet het oog regelmatig worden onderzocht.

Prognose

De prognose van cataract hangt af van het stadium van de ziekte. Als na alle onderzoeken blijkt dat een operatie kan worden uitgevoerd, is de kans op herstel van het gezichtsvermogen ongeveer 80-95%. Als interne oogstructuren al zijn ontstoken of de lens al is losgekomen, neemt deze kans af.

Grijze staar bij honden voorkomen

Door de leeftijdsgebonden veranderingen en de erfelijke oorzaken zijn er nauwelijks preventieve maatregelen. Alleen het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus kan worden geminimaliseerd door een gezond dieet en voldoende lichaamsbeweging.