Kat plast in bloempot: Waarom gebeurt het en wat kan ik doen?

Bezorgde kattenbaasjes en teleurgestelde hobbytuiniers laten hun stem horen: op internetforums verschijnen talloze berichten en klachten over het feit dat de huiskat of de kat van de buren de planten en bloembedden alweer heeft verward met een kattenbak. Maar waarom plassen katten eigenlijk graag in bloempotten en kamerplanten? Hier kom je alles te weten over mogelijke oorzaken en hoe je ongewenst kattengedrag kunt stoppen.

Redenen waarom katten van planten houden

Of het nu gaat om een bloemenbed, kruidentuin, pot- of kamerplanten: vele katten lijken magnetisch te worden aangetrokken door groen in huis, op het balkon of in de tuin. Ze spelen graag met de wiebelende takjes, knabbelen aan de groene bladeren of graven in de zachte potgrond. Katten zijn ontzettend nieuwsgierig en willen alles om zich heen ontdekken – en ze hebben een zwak voor zacht materiaal zoals potgrond, waar ze heerlijk in kunnen stoeien en graven. Het is dan ook niet echt verrassend dat sommige katten de bloempot of het bloemenbed soms als kattenbak gebruiken en hun urine of uitwerpselen netjes onder de aarde proberen te begraven.

Wat voor katten volkomen natuurlijk lijkt, blijkt een ellende voor vele katteneigenaren, plantenliefhebbers en hobbytuiniers. Kattenurine stinkt vreselijk – met name als de urine in een potplant in je woonkamer terechtkomt. En als de kat steeds dezelfde plant uitkiest om tegen te plassen, kan dit de plant op de lange termijn ook beschadigen. Maar hoe kan dit gedrag van een kat worden voorkomen en hoe kunnen planten en aarde worden beschermd tegen deze ongenode ‘bezoekjes’?

Is de kat niet zindelijk?

Het is belangrijk om eerst uit te zoeken waarom je kat in de plant plast. Verveelt ze zich gewoon en is de plant een welkome afwisseling? Wil ze haar territorium afbakenen of is ze misschien nog niet zindelijk? Er zijn grote verschillen tussen niet zindelijk zijn en markeringsgedrag. Kattenbaasjes moeten dan ook op verschillende manieren reageren. Hoewel het markeren voornamelijk dient als communicatiesignaal, gaat het bij niet zindelijk zijn eigenlijk over het vinden van een geschikte plek om te plassen. Katten die niet zindelijk zijn, weigeren meestal de kattenbak die hen is toegewezen – omdat ze de kattenbakvulling weigeren, omdat het kattentoilet niet vaak genoeg wordt schoongemaakt, op een verkeerde plek staat of omdat hij is schoongemaakt met sterk geurende schoonmaakmiddelen. Maar katten die markeren, blijven over het algemeen wel hun kattenbak gebruiken. Ze begraven de urine ook niet met hun poten, maar besproeien takken en stammen vanuit een staande positie.

© Olesia / stock.adobe.com

Hoe bescherm je je planten tegen katten?

Voordat je je kat traint om zindelijk te worden, of hem ervan weerhoudt om te markeren – wat uiteraard wat tijd en geduld kost – kijken we eerst even naar je planten. Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om het groen in huis op korte termijn te beschermen tegen de urine van je kat.

• Zorg voor barrières van stenen, dennenappels, aluminiumfolie enz: Katten houden met name van de zachte potgrond rond de planten. Om ze weg te houden van potplanten en bloembedden is het soms al voldoende om de aarde te bedekken met harder materiaal. Stenen, schelpen of dennenappels zijn niet alleen geschikt maar ook erg decoratief. Ook versnipperde boomschors weerhoudt sommige katten ervan om hun gang te gaan op de plant. Als je op veilig wilt spelen en niet zo bezorgd bent over hoe alles eruit ziet, kun je de aarde in de potten en plantenbakken ook bedekken met aluminiumfolie. De meeste kattenpoten hebben een hekel aan dit vreemde, glibberige en luid krakende materiaal. Als je graag iets minder opvallends dan aluminiumfolie gebruikt, kun je de planten ook beschermen tegen nieuwsgierige katers met een vliegenhor of een ander fijn, licht prikkelgevoelig gaas.

• Gebruik geen afstotende geurstoffen of onaangename parfums: een andere manier om planten te beschermen tegen kattenurine is door ze te besproeien met een geur die onaangenaam is voor katten. Sommige kattenbaasjes zweren bij de geur van citroenen of sinaasappels. In plaats van geparfumeerde sprays te gebruiken, die niet alleen giftig kunnen zijn voor de planten maar ook voor de katten vanwege de geurstoffen of insecticiden die ze bevatten, is het beter om citroen- of limoenschillen rond je planten te strooien. Je kunt ook watten neerleggen die je eerst in citroen- of limoensap hebt gedrenkt. Veel katten vermijden ook koffiedik of kruiden zoals koriander, citroengras, knoflook en uien. Als je voedsel gebruikt, moet je er natuurlijk voor zorgen dat het niet door je kat wordt opgegeten. Je moet de schil van citroenen, limoenen of sinaasappels ook regelmatig vervangen om te voorkomen dat ze gaan schimmelen.

• Zet je planten buiten bereik van je kat: als je je kat er niet van kunt weerhouden om in de bloempot te plassen ook al liggen er stenen, citroenen of aluminiumfolie, is het enige wat nog kan helpen de bloempot buiten het bereik van de kat te zetten. Kleinere planten kun je bijv. in hangpotten aan de muur of het plafond hangen, of op een hogere schap zetten waar je kat niet bij kan. Dit geldt natuurlijk ook voor alle planten die giftig zijn voor katten, zoals cyclamen, lelies, amaryllis of chrysanten.

• Beveilig je planten met behulp van geluiden of bewegingsdetectoren: een enigszins tijdrovende maar effectieve methode is om de katten van de planten weg te houden door ze af te schrikken met een onaangenaam geluid of lichtflitsen zodra ze een plant naderen. Dit afschrikmiddel werkt echter alleen als het regelmatig gebruikt wordt, d.w.z. het is alleen geschikt voor eigenaars (of buren) die vaak thuis zijn en hun kat in de gaten kunnen houden terwijl hij door het huis of de tuin zwerft en op het juiste moment naar de bel, het fluitje of de zaklamp kunnen grijpen. Heb je daarvoor geen tijd, dan kun je de planten natuurlijk ook uitrusten met een automatische bewegingsmelder die geluid maakt of fel oplicht zodra er een bezoeker in de buurt komt. Het is belangrijk dat je de kat een beetje laat schrikken en niet doodsbang maakt met de afschrikmethode. Voor katten die van nature al erg angstig zijn en gespannen en nerveus reageren op harde geluiden of onvoorziene situaties, is het beter om een zachtere afleermethode te gebruiken.

Je kat heropvoeden

Zelfs als de hierboven beschreven beschermings- en afschrikmethoden je planten op korte termijn beschermen tegen een kattenplas, zullen deze wellicht niet voldoende zijn om je kat volledig te trainen om zindelijk te blijven. Als de planten haar worden ontzegd, zal de kat – die niet zindelijk is of vlekken maakt – waarschijnlijk het bed, de bank, het hek of het deurkozijn opzoeken, waar zij haar plasje kan achterlaten. Om ervoor te zorgen dat je kat alleen nog maar de kattenbak voor haar behoefte gebruikt, moet je opnieuw het ‘waarom’ van haar gedrag onderzoeken.

Plast je kat in de planten omdat zij weigert om de kattenbak te gebruiken? Is je kat misschien onrustig of gespannen door bepaalde veranderingen of een specifieke gebeurtenis, en vertoont zij daarom dit moeilijke gedrag? Is het echt een probleem met zindelijk zijn of markeert je kat? Is je kat misschien ziek? Soms hebben katten pijn bij het plassen door een ziekte en durven ze daarom niet meer in de daarvoor bestemde kattenbak gaan. Er zijn verschillende redenen waarom katten plots in planten plassen en er zijn dan ook veel verschillende manieren om ze te trainen zodat ze dit gedrag afleren. De drie zindelijkheidstrainingen die hieronder worden beschreven, zijn daarom niet geschikt voor alle katten. Als je niet zeker weet wat er achter het onzindelijke gedrag van je kat zit, zoek je best een dierenarts – en eventueel een kattenpsycholoog – op om advies te vragen. De dierenarts kan je kat ook grondig onderzoeken en uitsluiten of een ziekte de oorzaak is van het ‘wildplassen’.

© Leonid / stock.adobe.com

Drie methoden om katten te leren om schoon te blijven

Maak de kattenbak aantrekkelijker: katten zijn van nature erg schone dieren. Als ze hun uitwerpselen op andere plekken dan de kattenbak achterlaten, gebeurt dit vaak omdat ze simpelweg weigeren de kattenbak te gebruiken. Deze afwijzing kan verschillende oorzaken hebben:

• Kattenbak wordt te weinig schoongemaakt (vieze kattenbakvulling)
• Kattenbak is niet gemakkelijk toegankelijk (gesloten deur, rand te hoog)
• Afwijzing van de gebruikte kattenbakvulling (te hard, te zacht of een nieuw, onbekend type?)
• Te weinig kattenbakken voor het aantal katten in huis (in huishoudens met meerdere katten is het raadzaam om voor elke kat een apart toilet te voorzien)
• Verkeerde locatie (staat de kattenbak in de gang waar veel personen voorbijkomen waardoor de kat zich niet voldoende kan terugtrekken, staat de bak in een kamer waar de kat niet graag komt?)
• Niet-geschikt schoonmaakmiddel (gebruik je te sterk geurende of afstotende schoonmaak- en desinfectiemiddelen? Vele katten houden niet van deze chemische geur en vermijden daarom het kattentoilet).

Gebruik positieve beloning: katten reageren beter op beloningen dan op berispingen. Als je je kat straft voor het plassen in de plant, zal hij bang en onrustig worden. Dit kan het ongewenste gedrag versterken. Het is beter om je kat te belonen als hij de kattenbak heeft gebruikt in plaats van de plant. Het is belangrijk dat je de beloning geeft op het moment dat je kat goed gedrag vertoont. Katten leven in het hier en nu en verbinden lof of straf altijd met de situatie die ze op dat moment meemaken. Stoor je kat niet wanneer hij zijn behoefte doet, maar geef hem een lekkere kattensnack zodra hij klaar is, aai hem of leid hem af met zijn favoriete kattenspeeltje.

Zorg voor meer welzijn bij de kat: Een gespannen kat is sneller geneigd tot onzindelijkheid en markeren dan een kat die zich volkomen op zijn gemak voelt. En zelfs als er geen angst, spanning of onzekerheid achter het gedrag van je kat zit, kun je met de volgende ‘feel good‘ tips zeker niet de fout in gaan:

• Geef je kat voldoende aandacht: hoewel katten nogal eigenzinnig zijn, houden ze van hun baasjes en zijn ze blij wanneer ze aandacht krijgen. Maak elke dag een beetje tijd om met je kat te spelen en te knuffelen.
• Voorkom verveling: katten die zich vervelen, kunnen wel degelijk vervelend worden. Een grote krab- en klimpaal en geschikte kattenspeeltjes in huis zijn geweldig om speelse en actieve katten goed bezig te houden. Als je thuis een kat hebt die vaak naar buiten gaat, laat hem dan overdag naar buiten wanneer hij dat wil.
• Vermijd gespannen situaties: katten zijn gewoontedieren. Regelmatige veranderingen in hun dagelijkse gewoonten, reizen, verhuizen, luidruchtige feestjes met vreemden, nieuw voer of andere meubels brengen vele katten van hun stuk. Zorg daarom voor een zo betrouwbaar mogelijke omgeving en continuïteit, en creëer vaste schuilplekken voor je huisdier.
• Besteed aandacht aan de behoeften van je kat: hoewel katten niet kunnen praten, proberen ze ons op een andere manier duidelijk te maken wat hun behoeften zijn. Als je je kat goed in de gaten houdt, kom je er al snel achter wat hij probeert te bereiken met zijn gedrag. Heeft je kat honger? Nood aan een knuffel? Wilt hij spelen? Of naar buiten om op muizen te jagen?

Goede resultaten kosten tijd

De hier beschreven methoden om je kat een bepaald gedrag af te leren, opnieuw op te voeden en het welzijn te vergroten hebben natuurlijk tijd nodig om het gewenste effect te bereiken. Verwacht niet dat je kat zijn gedrag van de ene op de andere dag zal aanpassen. Met name katten die gewend zijn om regelmatig in bloempotten en bloemenperken te plassen, zullen het moeilijk vinden als hen plotseling wordt verboden om dit te doen. Wees daarom geduldig met je kat en wees niet al te boos als hij het bloemenbed aanziet voor het kattentoilet.

We wensen jou en je kat een harmonisch en ‘schoon’ leven samen!