Toxoplasmose

Als er een menselijke gezinsuitbreiding op de planning staat, staan veel kattenbaasjes voor een probleem: kat en kind, gaat dat samen? Eén ding baart ouders in de dop vooral zorgen: de parasitaire ziekte toxoplasmose. In dit artikel lees je meer over deze ziekte: symptomen, diagnose, therapie, etc.

1. Wat is toxoplasmose?
2. Symptomen
3. Diagnose
4. Voorzorgsmaatregelen
5. Immuniteit
6. Infectiegevaar

Wat is toxoplasmose?

Toxoplasmose wordt door de eencellige parasiet Toxoplasma gondii veroorzaakt. Tussenstops zijn zoogdieren en vogels; de uiteindelijke gastheer is de kat. Toxoplasma gondii kan zich namelijk in alleen in de dunne darm van een kat voortplanten, zieke katten scheiden de oöcysten via de ontlasting uit. Deze komen in de aarde terecht, van daaruit krijgen tussengastheren zoals varkens, runderen, muizen of vogels de ziekteverwekker binnen via de planten die ze eten en de cyclus begint opnieuw…

Deze parasiet hoort bij de zogenaamde zoönosen, hij kan zowel mensen als dieren treffen. Direct contact met de oöcysten in de grond bij het tuinieren kan net zozeer tot een infectie leiden als het eten van rauw of niet genoeg verwarmd vlees zoals worst, tartaar of ham. Kattenhouders kunnen ook geïnfecteerd raken door in contact te komen met kattenontlasting.

Symptomen

Diagnose

Bij katten kan de infectie worden aangetoond door middel van een bloed- en ontlastingsmonster.

Bij mensen wordt de diagnose meestal gesteld aan de hand van een bloedonderzoek. Om een toxoplasmose-infectie aan te tonen wordt het bloed onderzocht op bepaalde antilichamen. Deze antilichamen worden door het lichaam aangemaakt om de infectie te bestrijden. Dus als deze antilichamen in bloed worden aangetroffen heb je last van een toxoplasmose-infectie. Deze test valt onder de standaard procedure voor zwangere vrouwen die in veel landen van kracht is.

Behandeling

Het lichaam van gezonde katten verhelpt de infectie zelf. Katten met een verzwakt immuunsysteem die duidelijke symptomen vertonen hebben echter een behandeling nodig.

Hetzelfde geldt voor mensen. Bij gezonden mensen verhelpt het lichaam de infectie zelf, waardoor er geen behandeling vereist is. Mensen met een zwak immuunsysteem moeten wel behandeld worden. Vooral voor zwangere vrouwen is het noodzakelijk dat ze zo snel mogelijk worden behandeld.

Voorzorgsmaatregelen

Geen zorgen: als je niet immuun bent tegen toxoplasmose hoef je je kat nog niet negen maanden het huis uit te sturen. Simpele voorzorgsmaatregelen kunnen het risico op een infectie minimaliseren.

Onthoud: je kunt niet alleen door direct contact met de ontlasting van je kat geïnfecteerd worden, maar ook door het eten van rauw of halfgaar vlees. Zwangere vrouwen zonder antilichaampjes mogen dus onder geen beding vlees eten of bereiden dat nog niet voldoende verhit is. Ook zullen ze werken in de tuin even links moeten laten liggen. De ziekteverwekker kan in gunstige omstandigheden, zoals in vochtige grond, zelfs jarenlang zelfstandig, dus los van een gastheer, overleven. Groente en fruit moet erg goed gewassen worden, omdat slakken en insecten met kattenontlasting in aanraking kunnen gekomen zijn.

Wees je bewust van mogelijke gastheren

Bijna ieder zoogdier kan drager van deze ziekteverwekker zijn. Na het uitscheiden wordt de verwekker door de volgende gastheer opgenomen. Katten die vrij rondlopen doen hun behoefte in de grond, maken contact met andere katten en wellicht hun ontlasting en jagen op kleine knaagdieren en vogels. Het is dus geen wonder dat veel katten in hun leven ooit een toxoplasmose-infectie doormaken. De kat is de enige eindgastheer van Toxoplasma gondii, alleen in kattendarmen kan deze parasiet zich voortplanten en oöcysten uitscheiden. Bij een tweede infectie neemt het aantal uitgescheiden oöcysten af; het besmettingsgevaar neemt tegelijkertijd af.

Testen en onderzoeken

Om het zekere voor het onzekere te nemen kan de dierenarts met een bloed- en ontlastingsonderzoek vaststellen of de parasiet bij je kat aanwezig is. Mocht dat zo zijn, kun je de kat tijdens de zwangerschap bij vrienden of familie onderbrengen. Een andere optie is dat de moeder in spé de kattenbak niet schoonmaakt, de kat niet met rauw vlees voert en na ieder contact met de kat haar handen grondig wast. Het besmettingsgevaar wordt steeds groter hoe langer de ontlasting in de kattenbak ligt. Het is zeker aan te bevelen om de kattenbak iedere dag een keer grondig met warm water uit te spoelen – dit moet dan natuurlijk niet door de zwangere vrouw worden gedaan.

Immuniteit tegen toxoplasmose

Belangrijk om te weten: gelukkig is een mens na een eenmalige infectie met deze ziekteverwekker immuun. Als de moeder in wording dus al vóór haar zwangerschap in contact is gekomen met toxoplasmose, zal ze zeker geen tweede keer geïnfecteerd raken. Zowel zij zelf als haar baby zijn veilig voor toxoplasmose. Kattenvrienden die al jarenlang kattenbakken schoonmaken of in de tuin werken zijn waarschijnlijk al ooit geïnfecteerd geweest met toxoplasmose, zonder dat gemerkt te hebben. Je loopt geen gevaar om opnieuw aangestoken te worden. Een arts kan met een bloedonderzoek vaststellen of er antilichaampjes in je bloed zitten of niet. Deze test hoort in veel landen al bij de onderzoeken die standaard bij zwangerschap worden gedaan.

Maar wat als je geen antilichaampjes tegen toxoplasmose hebt opgebouwd?

Hoe groot is het gevaar?

Als je al lang katten hebt is het niet zo waarschijnlijk dat, als je zwanger bent, je voor de eerste keer in aanraking komt met toxoplasmose. Vraag je gynaecoloog daarom meteen om een bloedtest als je zwanger blijkt te zijn. Zo weet je of je toxoplasmose-positief bent. Als je inderdaad positief bent, is dit ook een positief resultaat: je ben dus al ooit geïnfecteerd geweest en bent nu immuun voor nieuwe infectie.

Mocht je tot nu toe nog nooit in contact zijn geweest met Toxoplasma gondii dan kun je simpele voorzorgsmaatregelen nemen om het risico op een infectie zo veel mogelijk terug te dringen. In ieder geval hoeft angst voor toxoplasmose geen reden te zijn om meteen een nieuw huis voor je lieve kat te zoeken.

Wij wensen jou en je familie het allerbeste!