Darmobstructie bij katten 

Darmobstructie kan bij katten leiden tot verschillende symptomen. Daarom is het niet gemakkelijk een mogelijke aandoening vast te stellen. Welke kenmerken er zijn bij afgesloten darmen, wat de oorzaken ervoor kunnen zijn en hoe de aandoening het best kan worden behandeld lees je in dit artikel.

Darmobstructie (ileus) bij katten kan volledig of onvolledig voorkomen. De oorzaak hiervoor kan bij katten voornamelijk een vreemd voorwerp zijn, zoals touw of speelgoed. Maar ook instulpingen van de darm (darminvaginatie) als gevolg van een darmontsteking kan de boosdoener zijn. Dit kan ook ontstaan door rotaties van bepaalde delen van de darm (volvulus).

Doordat er zoveel mogelijke oorzaken zijn, kunnen verstopte darmen bij katten op iedere leeftijd en bij ieder ras voorkomen. Als ileus niet vroegtijdig ontdekt wordt, kan het leiden tot erge shock en de dood tot gevolg hebben. Daarom is het belangrijk het al in een vroeg stadium op te merken. Dan kan de dierenarts op tijd met een behandeling beginnen.

Hoe ontstaat darmobstructie bij katten?

Darmobstructie kan op verschillende manieren ontstaan en op verschillende plaatsen in de darm optreden. Het wordt bijvoorbeeld vaker gezien in de dunne darm dan in de dikke darm. Om een beter overzicht te hebben wordt het ziektebeeld ingedeeld naar oorzaak:

Mechanische ileus: mechanische belemmeringen kunnen het darmlumen (binnenkant van de darmwand) zoveel beperken dat de doorgang van de darminhoud niet meer mogelijk is. De verstopping kan ontstaan door een beperking (obstructie, bijvoorbeeld door een tumor). Ook een verplaatsing van het darmlumen (obturatie, bijvoorbeeld door ontlastingsstenen of vreemde voorwerpen) of afklemming (strangulatie, bijvoorbeeld door darminstulping of een gedraaide darm) kan het veroorzaken.

Paralytische ileus: een verlamming van de darmspieren kan de spieractiviteit (peristaltiek) van de darmen verstoren. Veelvoorkomende oorzaken zijn ontstekingen in de buikholte, zoals een alvleesklierontsteking of als gevolg van een operatie. Daarnaast moet je rekening houden met een vergiftiging of aandoeningen aan de stofwisseling.

Waarom is darmobstructie zo gevaarlijk?

Bij een gezonde kat gaat de voeding via de mond en de slokdarm naar de maag. Vanuit de maag wordt het voedsel langzaam in kleinere porties naar de dunne darm getransporteerd. In de dunne darm wordt de brei verteerd en belangrijke voedingsstoffen via het slijmvlies opgenomen. Door de darmspieren wordt het voedsel vervolgens naar de dikke darm geleid, die het waardevolle vocht uit de resten haalt. De uitwerpselen scheidt de kat dan uiteindelijk uit via de anus.

Mocht er echter sprake zijn van darmobstructie, dan wordt dit proces verstoord. Het voedsel wordt dan niet meer verder getransporteerd en er ontstaat ophoping. Deze ontstopping leidt in het algemeen tot overgeven van het opgehouden voedsel. Door de gasopbouw ontstaat daarnaast verbreding van de maag (maagdilatatie). Tot slot kan het ook leiden tot verdrukking van belangrijke vaten, afhankelijk van de ernst en soort darmobstructie.

Als de veneuze afvoer bijvoorbeeld verhinderd wordt, terwijl de slagaderlijke bloedstroom doorgaat, kan ernstig functieverlies optreden en meervoudig orgaanfalen voorkomen. Het ontbrekende bloed in overige lichaamsdelen kan bovendien leiden tot een hypovolemische shock (door volumetekort). Dit kan voor een kat levensgevaarlijk zijn.

Welke symptomen treden er op bij darmobstructie?

Niet iedere vorm van verstopte darmen hoeft bij katten direct tot flinke pijn te leiden. Een volledig verstopte darm veroorzaakt bijvoorbeeld sneller symptomen dan een onvolledig verstopte darm.

De onderstaande kenmerken komen bijzonder vaak voor bij darmobstructie.

• Verslechterd algemeen welzijn, geen zin om te bewegen en onrustigheid.
• Meer speeksel en verslikking, alsook braken en voeding weigeren
• Als de darm niet geheel verstopt is, dan hebben katten normale uitwerpselen. Als de darm volledig verstopt is, kan de stoelgang volledig geblokkeerd zijn.
• De buikwand is sterk aangespannen en veel katten reageren onrustig, agressief of hebben pijn wanneer ze worden aangeraakt.
• Veel katten miauwen vaker.
• Koude poten en trillen, sterke lusteloosheid, bewusteloosheid en bleke slijmvliezen zijn belangrijke kenmerken voor een hypovolemische shock. In dat geval moet je direct naar de dierenarts, want er is dan sprake van een levensbedreigende situatie.

• Ontlast de darmen van de kat.
• Zeer eenvoudig verteerbaar en belast het maag-darmkanaal niet.
• Biedt alle benodigde voedingsstoffen voor een gezond leven.
• Geschikt voor katten met maagaandoeningen.
• Wordt geproduceerd uit hoogwaardige grondstoffen en is smakelijk voor huisdieren.

Diagnostische maatregelen bij darmobstructie

Bij symptomen als bewusteloosheid, meermaals braken, diarree of geen stoelgang moet je niet te lang wachten met een bezoek aan de dierenarts. Naast darmobstructie kan het dan gaan om bijvoorbeeld gevaarlijke vergiftigingen of andere ernstige aandoeningen. Bij positieverandering van de darm geldt daarom in het algemeen: des te vroeger de oorzaak gevonden wordt, des te beter is de prognose.

Al tijdens het gesprek met de eigenaar (anamnese) onderzoekt de dierenarts je viervoeter op zijn welzijn en vitale parameters (bijvoorbeeld adem- en hartfrequentie, lichaamstemperatuur, toestand en slijmvliezen). Deze waarden zijn heel belangrijk voor het plannen van een narcose voor het geval een operatieve ingreep nodig is. Mocht je kat al last hebben van problemen met de bloedsomloop, dan wordt deze door middel van infusen, zuurstof of medicijnen weer gestabiliseerd.

Als er een vermoeden is dat er sprake is van darmobstructie, dan zal de dierenarts aansluitend een röntgenfoto of echo laten maken. Zo kan de oorzaak beter gelokaliseerd worden en kunnen de omvang van en maatregelen tegen ileus beter beoordeeld worden. Als er bijvoorbeeld chirurgische maatregelen nodig zijn, helpt de informatie bij de voorbereiding en planning van de operatie.

Hoe behandel je darmobstructie bij katten?

De behandeling van darmobstructie is altijd gericht op de oorzaken en lokalisering. Als het gaat om een noodgeval, zoals bijvoorbeeld een wond, dan zijn over het algemeen operatieve maatregelen noodzakelijk.

Mocht de kat echter een klein vreemd voorwerp hebben ingeslikt die de darm kan bereiken of is er sprake van verlamming van de darmspieren? Dan kunnen conservatieve maatregelen zoals hieronder al helpen.

• Tijdelijke onthouding van voeding en water.
• Vochtinfuus, indien nodig met elektrolyten.
• Door middel van een maagsonde kan teruggekomen voedsel verwijderd worden.
• Medicijnen tegen misselijkheid, braken, pijn en voor de stimulering van de peristaltiek (spierwerking van verschillende holle organen).

Wat is de prognose?

Darmobstructie hoeft niet altijd gevaarlijk te zijn bij katten. Toch moet je bij een vermoeden direct langsgaan bij de dierenarts, aangezien vroegtijdige behandeling de prognose aanzienlijk kan verbeteren.

Hoe kan ik darmobstructie bij mijn kat voorkomen?

Katten kunnen op verschillende manieren last krijgen van darmobstructie. Daardoor kunnen profylactische maatregelen niet veralgemeend worden. Toch kan je letten op losliggende dingen in de woning, zoals touwtjes of kleine dingen, om een ileus te voorkomen. Zorg ervoor dat je kat voldoende speelgoed heeft om mee te spelen en niet op zoek hoeft naar alternatieven.

Bij de keuze van balkon- of tuinplanten moet je je informeren over de giftigheid van planten. Oleander of taxusbomen kunnen bijvoorbeeld leiden tot verlamming van de darmen (en dus tot paralytische ileus) en andere maag-darmproblemen.