Chartreux

Chartreux, Kartuizer of Maltezer kat, vele benamingen voor één ras. De Chartreux kat is een van de meest geliefdste kattenrassen in Europa, toch is er veel verwarring rondom het ras. Dat ligt niet alleen aan de verschillende namen voor het ras, maar ook aan zijn bewogen geschiedenis!

Iedereen kent de zachte kat met zijn blauw-grijze vacht en gele ogen. Geen wonder, de Chatreux is niet alleen door zijn aanwezigheid in de Sheba kattenvoer reclame populair en bekend! In de volksmond wordt die kat vaak ‘Chartreux’ genoemd. Een naam die voor verwarring zorgt, omdat verschillende blauw-grijze kleurvariaties van bekende kattenrassen tot het Chartreux-ras behoren, zoals de langharige, blauwe Angora en de Britse Korthaar met een blauw-grijze vacht.

Een kattenras genaamd Chartreux

In feite is de Chartreux een van de bekendste oude kattenrassen. Zijn oorsprong ligt vermoedelijk in het huidige Syrië of in de rotsachtige bergen tussen Turkije en Iran. Vanwege zijn dichte, zachte vacht werden de dieren lang gebruikt als bont leveranciers, als zodanig kwamen zij via het Midden-Oosten naar Frankrijk. Het systematische fokken van de Chartreux begon in 1925 door de zusters Léger op de Bretonse eilanden. De hier gehuisveste semi-wilde, grijze kat was de basis van het latere Chartreux ras. In 1931 werd de Chartreux voor het eerst voorgesteld op een internationale kattententoonstelling genaamd ‘Mignonne de Guerveur’.

Uiterlijk

De halfwilde kat van de Bretonse eilanden vormde het uiterlijk van de Chartreux. Ze is sterk en gespierd met een goed gedefinieerde, hoekige snuit en een trapezevormige schedel: breed in de basis en smal bij het voorhoofd. De kaken zijn bijzonder uitgesproken, ze omlijsten het gezicht vooral bij de mannetjes als een kap. Dit verschaft een duidelijk verschil in uiterlijk tussen de mannetjes en de vrouwtjes! De rechtopstaande oren zijn hoog geplaatst en staan vrij dicht bij elkaar. De borstkas is sterk, de benen zijn middellang en gespierd. Ze staat op grote, brede poten. Bijzonder opvallend zijn de sterk gekleurde gele ogen van de Chartreux. De kleur kan van amber tot koper variëren. Ook haar vacht is karakteristiek: blauw-grijs gekleurd, kort en bijzonder dicht is een kenmerk van het ras. De dichte ondervacht geeft de vacht een licht-wollige verschijning.

Interessant is het ontstaan van de blauw-grijze kleur: bij de Chartreux, en ook bij de Russische Blauw, is het zwarte pigment eumelanine door middel van een zogenaamde ‘verdunner’ verdund tot blauw. Deze aanleg wordt geërfd als een autosomal recessieve eigenschap. Bij andere rassen zorgt dit gen ervoor dat rood verdund wordt tot crème en bruin verdund wordt tot lila.

Ondanks dezelfde kleur is het uiterlijk van de Kartuizer duidelijk te onderscheiden van de Russische Blauw en de Britse Blauw. Kruisingen tussen de Kartuizer en deze beide rassen zijn ongewenst.

Karakter

De Chatreux geld als een bijzonder intelligent en mensvriendelijk ras. In Frankrijk staat ze daarom bekend als hond-kat, omdat ze ervan houdt om naast uitgebreid te knuffelen ook te apporteren. De Kartuizer sluit zich onvoorwaardelijk aan bij haar nieuwe familie, voelt zich snel thuis en houdt van harmonie! De Kartuizer is een bijzonder gemakkelijk, ongecompliceerd ras, haar vaak lachende gezicht is een perfecte uitdrukking van haar karakter. De zogenaamde ‘Kartuizer-lach’ komt ook tot uiting in haar stem: in tegenstelling tot de nogal luide oosterse rassen is het miauwen van de Kartuizer vrij kalm en rustig.

Chartreux katten zijn rustige dieren, ze gelden als gezellig en nauwelijks agressief. Ze zijn geschikt voor het leven binnenshuis, maar genieten ook van de vrijheid in een tuin of andere geschikte buitenmogelijkheden. Haar korte, dikke vacht is niet gevoelig voor klitten en is makkelijk te reinigen. Dit is erg handig voor buiten-katten, die ervan houden om door de natuur te struinen!

Bij het alleen binnenshuis houden van de Chartreux katten zouden er voldoende prikkels geboden moeten worden, waardoor ze zich helemaal kunnen uitleven in de woning en ze mentaal belast worden. Hiertoe behoren klim- en krabmogelijkheden, rustplaatsen en eventuele schuilplaatsen. Veel krabpalen met plateau’s bieden al deze mogelijkheden in een kleine ruimte, maar je kunt ook je fantasie de vrije loop laten. Een boekenplank kan bijvoorbeeld omgebouwd worden tot een katten-klimmuur, verwarmingen en vensterbanken zijn ook mogelijkheden voor katten voor hun rust en observatie.

Geschiedenis

De Chartreux komt vermoedelijk uit het huidige Syrië, van daaruit kwamen ze via handelsroutes naar Frankrijk.

Vermoed werd dat de monniken van de Orde van de Grote Chartreux bij Grenoble sinds de middeleeuwen Kartuizer-katten hebben gefokt. Zelfs als de Chartreux edel en majestueus lijkt en men haar zich goed kan voorstellen tussen verweerde kloostermuren, klopt dit niet. De monniken wijdde zich niet aan het fokken van katten, maar aan de productie van een kruidenbitter genaamd: ‘Elixir de Vegetal de Chartreuse’. Echter is het niet uitgesloten dat ze betrokken waren bij de ontwikkeling van de in Frankrijk bekende Kartuizer-wol in de 16e eeuw. Zoals reeds aangegeven werden de Kartuizer katten een paar eeuwen geleden voor een lange tijd als wol- en bontleveranciers gezien…

In feite is het fundament van de Chartreux gelegd op de Bretonse eilanden. Daar begonnen de broers Léger onder de zwermnaam ‘de Guerveur’ de gerichte fok van de grijs-blauwe schoonheden, die half-wild op het eiland leefden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog nam het bestand van potentiële fokkatten af, hierdoor werd de Chartreux met onder andere de Birtse Korthaar gekruisd. Dit is nu niet meer toegestaan door de rasstandaard, maar verklaart waarom de rassen erg verwant zijn. Zo is het geen wonder dat het blauwe kleureffect van beide rassen aan het begin van de jaren ’70 door de internationale fok federatie FIFe onder de gemeenschappelijke naam Chartreux samengevat werd. In Nederland wordt dit als ‘Kartuizer’ vertaald. De kruising met Perzische katten heeft het oorspronkelijke type Chartreux veranderd. Wat bleef was haar blauw-grijze vacht.

Tegelijkertijd werden er een paar oude soorten Chartreux katten in Frankrijk en de Benelux verder gefokt. De oorspronkelijke kenmerken van het ras bleef zo tot op de dag van vandaag. In 1977 werd de Chartreux door de FIFe erkend als een ras met een eigen standaard. Hierdoor kan alleen de Chartreux zich nog ‘Kartuizer’ noemen. Toch worden de blauwe vertegenwoordigers van het ras ‘Britse Korthaar’ soms nog Kartuizer genoemd, dit garandeert verwarring! Volgens de rasstandaard moeten Kartuizer katten altijd tot het ras Chartreux behoren.

Wie in een Kartuizer geïnteresseerd is, moet daarom altijd alleen maar een professionele fokker vertrouwen!

Fokken

Heeft de Chartreux je overtuigd met haar beroemde ‘Kartuizer-lach’, haar zachte vacht en haar ongecompliceerde karakter? Dan gaat het nu om de zoektocht naar een nieuw, vierpotig familielid! Wie geïnteresseerd is in een Chartreux, moet, net als bij andere kattenrassen, alleen een professionele fokker vertrouwen. Zelfs als advertenties ‘raskatten zonder documenten voor een kleine prijs’ aanbieden, er eigenlijk geen fokdocumenten nodig zijn en je alleen als kattenliefhebber een kat een leuk leven wil bieden, heeft het kiezen voor een fokker veel voordelen.

Professionele fokkers hechten bijvoorbeeld waarde aan het doelgericht fokken van hun dieren. Zo wordt inteelt vermeden, worden erfelijke ziekten geminimaliseerd en het uiterlijk van de Chartreux geoptimaliseerd naar de rasstandaard. Verantwoorde kattenfokkers laten hun moederdieren niet ononderbroken dekken. Ze geven ze een zekere hersteltijd. Het fokken van een kattennest is een hoop werk voor de moederkat en de fokker! Deze geeft zijn dieren genoeg tijd om te groeien en alle essentiële onderdelen van een kattenleven te leren van zijn moeder en gezin voordat ze op zijn vroegst met twaalf weken naar een nieuw thuis kunnen. Tegen deze tijd zijn ze gevaccineerd, zijn ze goed gevoed en zijn ze meerdere malen gecontroleerd door een dierenarts. Deze medische documenten, zowel van de ouders als hun nageslacht, kan de fokker laten zien, evenals de vermeldingen in het stamboek… Idealiter is de fokker ook lid van een van de grote fokverenigingen of van het gemeenschap van de belangen van fokkers en liefhebbers van de Kartuizer, Chartreux d’Europe.

Fokken is een dure hobby, die helaas ook in de prijs wordt weerspiegeld. Wie waarde hecht aan de juiste voeding van zijn dieren, regelmatig naar de dierenarts gaat en zijn kittens minimaal twaalf weken lang verzorgd, moet rond de 1.000 euro per kat vragen om zijn kosten te dekken. Hierdoor ontvang je een echte Chartreux die je zal betoveren met haar glimlach en het dagelijkse leven verrijkt!

Gezondheid

Verantwoord fokken is de eerste stap naar een gezonde, evenwichtige kat. Hierdoor wordt de Chartreux niet gevoelig voor bepaalde erfelijke ziekten. De uitzondering is FNI, of ‘Neonatale Isoerythrolyse bij katten’. Door de frequentie van bloedgroep B bij Chartreux katten is een kruising van een kat met bloedgroep B met een kater met bloedgroep A of AB loopt men het risico op Feline Neonatale Isoerythrolyse. Met andere woorden: de bloedgroep van de moederkat met bloedgroep B en de kittens met bloedgroep A zijn na de geboorte onverenigbaar. Met de eerste melk neemt de kitten antistoffen tegen bloedgroep A op, dit leidt tot aftreden van hemoglobin in de urine en bloedarmoede. Een acute Feline Neonatale Isoerythorlyse is voor jonge katten dodelijk… Met 44 procent heeft de Chartreux het grootste aandeel FNI.

Over het algemeen kan een kruising van onverenigbare bloedgroepen worden vermeden. Essentieel is een voorziening van de vorige bloedgroepen door de dierenarts. Hiervoor zijn gelukkig een aantal verschillende commerciële bloedtestmethodes beschikbaar! Professionele fokkers, waarvan de zorg voor hun katten nauw aan het hart ligt, testen daarom op vorige bloedgroepen om FNI bij hun jonge katten te voorkomen.

Zorg en houden

Afgezien van de aanleg voor Feline Neonatala Isoerythrolyse geldt de Chartreux als ongecompliceerd en robuust. Dit komt ook tot uiting in de optimale verzorging en het houden van de kat. Kartuizer katten kunnen als gevolg van hun rustige karakter zowel binnenshuis als met vrijheid gehouden worden. Ze laten andere katten, kinderen en zelfs honden toe. Maar de vriendelijke, harmonieuze dieren houden niet van te veel stress. Daarentegen zijn het in sommige gevallen zelf individuen, zolang ze genoeg aandacht van hun baasjes krijgen.

Een soortspecifieke houding is de beste voorwaarde voor een lang, gezond kattenleven. Dit omvat een specifieke kattenvoeding met veel gezond vlees, hoogwaardige proteïnen en een regelmatig bezoek aan de dierenarts. Vergeet hierbij niet haar kleine mond! Zelfs kattentanden zijn niet beschermd tegen cariës…

Katten die in vrijheid leven moeten bij het regelmatige bezoek aan de dierenarts ook gecontroleerd worden op ongedierte en gevaccineerd worden. Voor katten met veel vrijheid is een preventieve vaccinatie tegen hondsdolheid, kattennies en panleukopenie zinvol. Als je jouw kat al vanaf kitten af aan heeft, kan er ook een vaccinatie tegen leukemie worden toegediend. Bij oudere dieren heeft dit weinig zin, omdat ze vaak al in aanraking met pathogeen(ziekteverwekker) zijn gekomen… De vaccinatie aanbevelingen voor dierenartsen worden voortdurend bijgewerkt, zo kiest men voor inentingen per twee of drie jaar in plaats van de jaarlijkse inentingen. Een unieke markering door middel van een tatoeage of microchip vergemakkelijkt het terugvinden bij noodgevallen. Vergeet niet om je kat na het markeren kosteloos te laten registreren bij het huisdierenregister!

Los daarvan is een katvriendelijke omgeving waarin de Kartuizer zich comfortabel voelt essentieel. Alle katten zouden moeten kunnen genieten van verschillende krab-, schuil-, rust-, en speelmogelijkheden. Dit is extra belangrijk voor dieren die binnenshuis leven. Als mensvriendelijke kat geniet de Kartuizer enorm van het spelen en knuffelen met hun baasjes. En met haar beroemde Kartuizer-lach en zijdezachte vacht overtuigt ze elke kattenliefhebber om hem nog een paar minuten langer te knuffelen…

Wij wensen jou en jouw Chartreux een prachtige tijd toe!