Angstige hond: Wat kan ik hieraan doen?

Als een hond voorzichtig reageert op nieuwe dingen, is dit in eerste instantie niets om je zorgen over te maken. Maar als een hond bij het minste erg angstig wordt, vormt dit een probleem. Een hard geluid of een trapje opgaan kan de hond al van streek maken. Een overmatig angstige hond maakt van het dagelijkse leven een hele uitdaging, waarbij de hond ook zelf lijdt onder stress. We geven je tips om je hond te helpen meer zelfvertrouwen te krijgen.

Hond is angstig: wat zijn de oorzaken?

De redenen voor een angstige hond kunnen veelzijdig zijn: slechte ervaringen met mensen, fouten in de opvoeding of aanleg.

De basis voor een zelfverzekerde hond is een goede inprentingsfase waarbij hij wordt blootgesteld aan verschillende prikkels: Als een puppy vanaf het prille begin veel leert kennen en ervaart, zal hij de neiging hebben om open te staan voor nieuwe dingen.

Voor de volwassen hond is een soeverein zelfvertrouwen het beste wapen tegen angst. Let ook op onbewuste versterkingsfactoren in het dagelijks leven. Meer concreet: als je hond onzeker is, mag je hem nooit straffen of zelf gespannen worden. Beide houdingen versterken het gevoel bij de hond dat zijn angst terecht is. De onbewuste versterking komt vaker voor bij honden die blaffen uit angst of grommen.

Angst bij honden herkennen

Maar hoe herken je een angstige hond of angst bij honden? De ‘vier F’s’ zijn hierbij van groot belang. Dit zijn Engelse termen die de vier typische gedragingen bij stress beschrijven. We zetten ze hier op een rijtje:

Flight (vluchten)

Met ‘Flight’ of vluchten wordt niet noodzakelijkerwijs bedoeld dat de hond onmiddellijk in paniek raakt en op de vlucht slaat, hoewel dit in extreme gevallen wel mogelijk is. Zelfs ontwijken of een paar stappen achteruit zetten maken hier deel van uit. Angstige honden creëren op die manier afstand van de angstveroorzaker.

Fight (aanvallen)

Bij deze reactie vertoont de hond agressief gedrag: de pupillen worden groter, de oren liggen plat. De hond toont zijn tanden en gromt of blaft. De volgende stap kan happen zijn. In extreme gevallen bijt een hond echt. Agressie treedt vaak op als de hond niet kan vluchten en in het nauw gedreven wordt – bijvoorbeeld aan de lijn.

Freeze (verstijven)

Een vorm van vermijdingsgedrag – vergelijkbaar met vluchten – is wanneer de hond verstijft. Hij blijft dan staan als een standbeeld. Dit is een oerinstinct dat voortkomt uit het feit dat dieren hopen over het hoofd te worden gezien door een roofdier. In deze toestand helpt geen enkel commando en zelfs voer wordt regelrecht genegeerd. Er zit niets anders op dan af te wachten of de angstprikkel weg te nemen.

Fiddle About (dollen)

Onzekerheid trotseren met ontwapenende humor – ook in de hondenwereld zien we dit wel vaker. Honden die zich onzeker voelen, nodigen dan uit om te spelen of rond te dollen. In tegenstelling tot ontspannen spelen, stopt de hond altijd even en kijkt om zich heen. Dit gebeurt wanneer hij uit angst speelt. Sommige honden springen tegen mensen of andere honden aan. ‘Fiddle About’ houdt ook verband met opspringen.

Er wordt ook wel eens over de ‘vijf F’s’ gesproken. In het dagelijks leven speelt ‘Faint’ of flauwvallen echter een ondergeschikte rol.

Nog meer lichaamstaal bij angstige honden

Andere tekenen van angst bij een hond:

• • Rustgevende signalen zoals overmatig likken
  • Geeuwen
  • In de lijn bijten
  • Gebukte houding, ingetrokken of gebogen staart
  • Beven

Chronische angst herkennen bij een hond

Een bepaalde prikkel van buitenaf wordt steeds gevolgd door een reactie. Zo kun je meestal achterhalen waar de hond precies bang voor is.

Er zijn echter ook gevoelige honden, die voortdurend angstig zijn. Dit wordt vaak veroorzaakt door een gebrek aan socialisatie in de puppytijd of traumatische ervaringen zoals misbruik of ongelukken.

Dit soort chronische angst kan zich bijv. uitdrukken in de vorm van intensief likken en knabbelen. Chronische maag- en darmklachten zoals een maagvliesontsteking kunnen ook het gevolg zijn van een angststoornis bij honden. Als je dit vermoedt, moet je een dierenarts of dierenpsycholoog raadplegen en hem vragen wat je best doet.

Leestip: Wil je de lichaamstaal van je hond beter begrijpen? Kijk dan hier: Hondentaal begrijpen.

Hoe help ik mijn angstige hond?

Allereerst geven we je de belangrijkste tip: blijf altijd kalm als je hond angstig is. Jij bent zijn rots in de branding.

Bij de eerste tekenen van angst in onbekende situaties geldt met name het volgende: let op een ontspannen lichaamstaal! Wanneer jij als ‘roedelleider’ geen bezorgdheid toont, zal de hond beseffen dat het ‘gevaar’ niet acuut kan zijn.

Voor honden die van nature angstig zijn, kan het ook helpen om zelfs de kleinste onzekerheden op een proactieve manier aan te pakken en samen met hem de ‘gevaarlijke situatie’ meester te worden.

Schreeuw nooit tegen je hond bij situaties die hem angst aanjagen. Je hoeft hem overigens ook niet overdreven te ‘troosten’ want dat werkt vaak averechts. Dit betekent echter niet dat je je hond moet negeren: spreek hem bemoedigend toe, maar vertroetel hem niet.

Zelfvertrouwen van angstige honden versterken

Je moet voldoende kansen creëren om het zelfvertrouwen van je hond te versterken. Leer hem bijv. trucjes in een rustige omgeving, waarvoor je hem dan uitbundig looft.

Een hondentraining met veel positieve bekrachtiging geeft elke hond op lange termijn een flinke dosis zelfvertrouwen, biedt veiligheid en versterkt ook de band.

Eind goed, alles goed!

Het is ook belangrijk om oefeningen die te maken hebben met angst te beëindigen met een positieve ervaring.

Durft je hond iets of iemand niet te benaderen? Blijf dan gewoon rustig staan met je hond totdat hij zichtbaar tot rust komt. Geef hem dan een beloning en wandel ontspannen met hem terug.

Hulp voor angstige honden: positieve verbanden opbouwen

Voer of spelletjes kunnen wonderen doen bij specifieke angsttriggers. Na een beloning is het gevaar nog maar half zo groot.

Ga stap voor stap voorwaarts met je hond. Deskundigen spreken in dit geval van ‘desensibilisatie’. Let echter wel op de timing om ongewenst gedrag zoals grommen niet te versterken.

Typische situaties voor angstige honden

Hieronder hebben we een aantal voorbeelden van typische angstsituaties uit het dagelijks leven verzameld en geven we je een aantal tips om hiermee om te gaan.

Wanneer moet ik een expert raadplegen?

Zodra je de indruk hebt dat je hond voortdurend angstig is of dat het probleem je dagelijks leven (en dat van je hond) flink belemmert en je alleen niet verder komt: neem contact op met een hondentrainer.

Bij diepgewortelde fobieën en door angst veroorzaakte agressie (‘Fight’) is het verstandig om meteen contact op te nemen met een expert. Individuele lessen in een hondenschool kunnen je belangrijke informatie geven over de beste oplossing voor jouw hond.

Bronnen:
Angst bij honden met Martin Rütter. Stuttgart 2018.
Krauß, Katja/Maue, Gabi: Emoties bij honden herkennen. Nerdlen/Daun 2020, blz. 539-573.
Fascinatie hond: Stress- en angstreacties
Hill’s Pet: Honden en angst voor onweer